BALANS BIELI

Światło ma swoją barwę i może wpływać na Twoje fotografie i to właśnie ta barwa światła może zdecydować o nastroju i tonie obrazów. Analogicznie im bardziej czerwone jest zdjęcie tym bardziej wydaje się ono ciepłe, niebieski kolor sprawia że zdjęcie przyjmuje chłodniejszy nastrój. Jeżeli światło ma zielonkawy odcień licz się z tym, że sfotografowani ludzie będą wyglądali źle i niezdrowo.

Barwa światła pochodzi z trzech źródeł:
a) z koloru obiektu od którego odbija się światło,
b) z każdego elementu przez który przechodzi światło,
c) z samego źródła światła.

Temperatura barwowa
Służy ona do opisywania barwy światła i tego, jak bardzo różni się ona od bieli, na podstawie źródła światła. Biała kartka papieru wydaje nam się biała zarówno w świetle słonecznym jak i pod świetlówką. Chociaż nasz wzrok przyzwyczaja się do takich różnic niemal natychmiast, barwa światła może być różna w zależności od jego źródła.
Z pewnością słyszałeś takie wyrażenie "rozpalony do czerwoności/białości"? W ten sposób opisuje się światło, które powstaje gdy coś płonie. Kiedy coś płonie w bardzo wysokiej temperaturze, emitowane jest mniej czerwieni a kolor staje się bardziej niebieski. Fotografowie wykorzystali tę informację i zaczęli stosować skalę Kelvina, która umożliwia im opisanie światła emitowanego przez teoretyczne ciało doskonale czarne. I tak im niższa wartość w tej skali tym więcej widzimy czerwonej bądź pomarańczowej barwy i odwrotnie im ta wartość rośnie tym odcień robi się bardziej niebieski.

Balans bieli
Ustawienie balansu bieli ma na celu poinformowanie aparatu, jaki typ światła oświetla Twoją scenę. To bardzo ważne, ponieważ aparat nie wie przy jakim świetle fotografujesz a potrzebuje tej informacji by prawidłowo przedstawić kolory.
Poniższe zdjęcie zostało wykonane przy różnych ustawieniach balansu bieli tak by łatwiej Wam zobrazować jak zmienia się wyraz zdjęcia odnośnie zastosowanego balansu bieli. I tak:

Automatyczny balans bieli

Światło żarowe

Światło jarzeniowe

Światło słoneczne

Lampa błyskowa

Pochmurno

Cień

Każde z tych zdjęć było wykonane przy zastosowaniu tych samych parametrów, czyli:
t = 1,5s
f/10
ISO 100

Życzę udanych eksperymentów z zastosowaniem balansu bieli w praktyce.

:)

OBIEKTYWY

O wartościach przesłony dostępnych podczas robienia zdjęć decyduje obiektyw. Za pomocą umieszczonych wewnątrz soczewek obiektyw tworzy obraz fotografowanego obiektu i zapisuje go na matrycy. Podstawowe aspekty zdjęcia, które możesz regulować za pomocą obiektywu, to:

1.      Ostrość obrazu widzianego przez matrycę
2.      Ilość światła padającego na matrycę
3.      Względna wielkość obrazu na matrycy

Obiektyw zbudowany jest z soczewki lub układu soczewek,których zadaniem jest skupienie wpadających do obiektywu promieni światła na matrycy. Odległość środka soczewki od punktu, w którym ustawisz ostrość,nazywamy ogniskową soczewki.

Tak więc to właśnie obiektyw decyduje o dostępnym zakresie wartości przesłony, a w różny sposób dzieje się to w obiektywach stałoogniskowych i zmiennoogniskowych.

Obiektywy stałoogniskowe zwane potocznie stałkami, mają jedną ogniskową i stałą maksymalną przesłonę, np. obiektyw 35mm f/2 ma ogniskową 35mm i maksymalną przesłonę f/2.

Obiektywy zmiennoogniskowe występują natomiast w dwóch typach: ze zmienną przesłoną oraz ze stałą przesłoną, np. obiektyw 75-300 mm f/4,5-5,6 ma ogniskową od 75 do 300 mm a minimalna liczba przesłony wynosi między f/4,5 a f/5,6. Co to oznacza? Że gdy korzystasz z ogniskowej 75 mm to minimalna liczba przesłony wynosi f/4,5 zaś gdy stosujesz ogniskową 300 mm minimalna liczba przesłony wynosi f/5,6.
I tu należy pamiętać, że gdy stosujesz zoom liczba przesłony zmienia się co w konsekwencji daje Ci wyostrzenie tła. Np. chcesz zrobić zdjęcie tak by interesujący Cię obiekt wyróżniał się a tło było rozmyte, jednak gdy zastosujesz zoom chcąc zbliżyć ujęcie - przesłona zmienia się a w rezultacie zmianie ulega także głębia ostrości. Obraz z rozmytym tłem zamieni się w obraz z ostrym tłem.

Korzystając z obiektywów o zmiennej ogniskowej, pamiętaj że:

1.      Zoomując ekspozycję, zwiększ ISO tak aby czas naświetlania pozostał odpowiednio krótki.
2.      Gdy chcesz uzyskać małą głębię ostrości zachowaj w obiektywie najmniejszą ogniskową a zamiast stosować zoom podejdź bliżej do fotografowanego obiektu.
3.      By uniknąć cyfrowego szumu stosuj statyw oraz długi czas naświetlania przy mniejszym otwarciu przesłony oraz niskim ISO.

Kąty widzenia obiektu względem ogniskowej zastosowanego obiektywu.

 Wielkość ekspozycji względem zastosowanej ogniskowej


Wyróżniamy następujące kategorie użytkowe obiektywów:
a)     Super szerokokątne – o kącie powyżej 84 st.
b)     Szerokokątne – o kącie widzenia 82 – 64 st.
c)     Standardowe – o kącie widzenia zbliżonym do ludzkiego oka: 63-34 st.
d)     Teleobiektywy – o kącie widzenia 33-8 st.
e)     Super teleobiektywy – kat widzenia poniżej 8 st.

Mówiąc o obiektywach szerokokątnych można tu podać przykład obiektywu o nazwie Rybie Oko, którego kat widzenia sięga rzędu 180 – 220 stopni.Wyróżniamy dwa rodzaje tego typu obiektywów:
1.      Kołowe – gdzie obraz w kadrze przyjmuje kształt koła, oraz
2.      Pełno klatkowe – gdzie obraz zajmuje całą powierzchnię kadru.

 Jeżeli chcesz fotografować dziką przyrodę bądź wydarzenia sportowe, użyj teleobiektywu. Pozwoli Ci on „zbliżyć się” do fotografowanego obiektu na tyle blisko byś mógł uchwycić niepowtarzalne kadry.

Odnośnie zdjęć makro. Większość aparatów (o ile nie wszystkie) posiadają wbudowany program do robienia zdjęć makro. Najczęściej jest on oznaczony ikoną „tulipanka” na pokrętle programowym, co nie znaczy, że niema odpowiednich obiektywów do makro - są. A ich możliwości pozwolą ci zapoznać się ze światem o istnieniu którego nawet się nie spodziewałeś.

GŁĘBIA OSTROŚCI

Głębia ostrości to jeden z najważniejszych czynników artystycznych w fotografii.
Z jej pomocą możesz wpływach na ekspresję zdjęcia, budować nastrój i wyodrębnić główny temat - resztę pozostawiając w "tle".

Wielkość głębi ostrości uzależniona jest od ogniskowej obiektywu,od odległości głównego tematu od aparatu oraz wartości przesłony.

Długość ogniskowej obiektywu oznacza, że im dłuższa ogniskowa, tym mniejsza głębia ostrości. Znaczy to tyle, że głębia ostrości jest bardzo mała w teleobiektywach (np. o ogniskowej 300mm), a bardzo duża w obiektywach szerokokątnych (np. 10mm) .

Drugi czynnik to odległość od fotografowanego obiektu – im dalej znajduje się on od obiektywu, tym większa jest głębia ostrości. Dlatego  głębia ostrości często nie przekracza kilku milimetrów, a przy fotografowaniu krajobrazów może to być nawet kilka kilometrów.

Głębię ostrości najłatwiej jest kształtować operując wartością przesłony, gdyż nie wymaga to ani zmiany miejsca, ani zmiany ogniskowej.

W fotografii możesz mieć tylko jedną płaszczyznę w pełnej ostrości. Po obu stronach tego miejsca znajdują się obszary o akceptowalnej ostrości, tak więc głębia ostrości to suma obszarów przed i za fotografowanym obiektem, które zachowują akceptowalną ostrość.

W fotografii możesz mieć tylko jedną płaszczyznę w pełnej ostrości. Po obu stronach tego miejsca znajdują się obszary o akceptowalnej ostrości, tak więc głębia ostrości to te obszary przed i za fotografowanym obiektem, które zachowują akceptowalną ostrość. Głównym elementem w obiektywie kontrolującym głębię ostrości jest przesłona. Większy otwór przesłony (np.f/1.8, f/4) daje małą głębie ostrości, a mniejsze otwarcie przesłony (np. f/16,f/22) tworzy dużą głębię ostrości.


Są dwa terminy o których możesz usłyszeć w powiązaniu z głębią ostrości:
1. Krążek rozproszenia – ma związek z elementami, które ludzkie oko postrzega jako ostre, oraz punktem, w którym ta ostrość zaczyna się rozmywać.
2. Bokeh – z japońskiego „rozmycie”. Termin ten opisuje nieostre obszary obrazu przy małej głębi ostrości. Odnosi się przeważnie do kształtów punktów światła w nieostrych obszarach zdjęcia. Różnice w wyglądzie bokeh zależą często od konstrukcji obiektywów. Teoretycznie 2 obiektywy o takich samych parametrach optycznych mogą mieć różny, charakterystyczny dla siebie bokeh.

 ISO: 100 Czas: 1/50 f/1,8 50mm

W głębi ostrości mamy do czynienia z trzema możliwościami jej zastosowania:
1. MAŁA GŁĘBIA OSTROŚCI – ze zdjęciem o małej głębi ostrości mamy do czynienia, gdy tylko niewielki obszar obrazu przez i za głównym obiektem posiada akceptowalną ostrość. Taki efekt jest bardzo przydatny gdy chcesz by Twój obiekt wyróżniał się z tła. Mała głębia ostrości jest stosowana do f/5,6.Stosuje się przy fotografii portretowej oraz sportowej gdy chce się zamrozić ruch.

  
ISO: 100 Czas: 1/250 f/1,8 50 mm

2. ŚREDNIA GŁĘBIA OSTROŚCI – jest to bezpieczna głębia ostrości między f/6,3a f/11. Przydaj się przy fotografowaniu osób, które nie stoją obok siebie, ale jedna znajduje się nieco dalej.

 SO: 200 Czas: 1/640 f/7,1

 3. DUŻA GŁĘBIA OSTROŚCI – powstaje gdy stosujesz małe otwarcie przesłony.Obszar akceptowalnej ostrości może się rozciągnąć od planu pierwszego aż po tło sceny. Stosowana jest często przy fotografowaniu krajobrazów.

 ISO: 100 Czas: 1/13s f/11 42mm

 Oczywiście powyższe wartości są przykładowe i mogą się różnić w zależności od ogniskowej obiektywu oraz głębokości sceny (odległości od fotografowanego obiektu).

Na zdjęciu najważniejsze elementy obrazu powinny być ostre, a ustawienie prawidłowej ostrości to jedno z zadań obiektywu. Większość aparatów jest wyposażona w obiektyw z automatycznym ustawieniem ostrości, funkcja ta jest przeważnie określona jako autofokus (AF). W niektórych aparatach stosowane są obiektywy z automatycznym ustawieniem ostrości, które pozwalają również na ręczne jej ustawienie.
Ale o obiektywach… następnym razem.

PRAWA FOTOGRAFA

Przedmiot prawa autorskiego

1. Zgodnie z ustawą, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Prawo autorskie działa automatycznie, to jest ochrona praw autorskich rozpoczyna się z chwilą powstania zdjęcia.

2. Autorskie prawa osobiste oznaczają, że autor może związać z dziełem swoje nazwisko (podpisać zdjęcie). Prawo to nigdy nie wygasa i jest niezbywalne (tzn. nie można się go zrzec lub przenieść na inną osobę). Zdjęcie można przedstawiać pod pseudonimem lub anonimowo.
 
3. Do praw autorskich należy także prawo autora do zachowania niezmienionej treści i formy zdjęcia (zakazując jakichkolwiek zmian).
 
4. Ustawa o prawie autorskim reguluje również kwestię ochrony wizerunku. W myśl ustawy rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych oraz osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
 
5. Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu (tj. zdjęcia) lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.
 
6. Szczególną ostrożność należy zachować przy wykorzystywaniu utworów znalezionych w Internecie. Skopiowanie, przerobienie, dalsze rozpowszechnienie utworu (np. umieszczenie na swoim profilu w portalu społecznościowym) bez zgody podmiotu uprawnionego stanowiło będzie naruszenie praw autorskich. Można zatem przyjąć, iż brak wyraźnej adnotacji na stronie www o zgodzie na korzystanie z publikowanych na niej utworów oznacza zakaz ich wykorzystywania przez osoby trzecie.

Jest to zbiór najważniejszych punktów o których chcieliśmy Wam przypomnieć. Więcej na ten temat znajdziecie w dzienniku ustaw:
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19940240083

PROGRAMY I PRZESŁONA

Wyjaśnijmy kilka podstawowych pojęć:
1. liczba przesłony – określa rozmiar otworu w obiektywie, przy którym światło dociera do matrycy
2. czas otwarcia migawki – decyduje o tym, jak długo matryca jest wystawiona na działanie światła
3. wartość ISO – określa czułość matrycy, czyli jej wrażliwość na światło. Zarówno przesłona jak i czas otwarcia migawki muszą być dobrane odpowiednio do tego parametru.

Automatyczne funkcje aparatów są oznaczone specjalnymi symbolami, które w prosty i zrozumiały sposób pozwolą Ci zorientować się do czego służy dana funkcja. Uruchamia się je poprzez odpowiednie pokrętła lub przyciski na obudowie aparatu lub poprzez wybranie odpowiedniego tryby w menu. I tak Programy do fotografowania możemy podzielić na 3 grupy:

I Programy Automatyczne
1. Tryb Program, czyli wybierając ten Tryb, aparat sam ustawia wszystkie parametry.
NIKON, CANON, SONY, OLIMPUS => P

Tryb ten jest używany zazwyczaj przy nauce posługiwania się aparatem fotograficznym. Aparat w tym trybie w sposób uśredniony sam dobiera wszystkie parametry potrzebne do prawidłowego naświetlenia (czyli przesłonę i czas otwarcia migawki).

II Programy Tematyczne
Tryby tematyczne są w aparatach oznaczone odpowiednimi obrazkami. Wybierając Tryb tematyczny, definiujemy charakter definiowanej sceny, a aparat samodzielnie dobiera najlepsze ustawienia ekspozycji dla najczęściej spotykanych sytuacji. Wyróżniamy następujące programy tematyczne: Krajobrazy, Portrety, Sport, Nocne, MAKRO, itd.

III Programy Półautomatyczne
1. Tryb priorytetu przesłony, czyli Ty ustawiasz przesłonę a aparat dostosowuje czas otwarcia migawki.
NIKON, OLIPMUS, SONY, FUJIFILM => A
CANON, PENTAX => Av

W tym trybie samodzielnie wybierasz ustawienia przesłony, natomiast aparat dobiera czas otwarcia migawki w celu uzyskania optymalnego efektu. Tryb ten pozwala na dobrą kontrolę nad głębią ostrości zdjęcia.
Przy fotografowaniu krajobrazu wybierz dużą wartość przesłony co pozwoli Ci uchwycić ostrość zarówno na bliższym jak i na dalszym planie.
Przy fotografowaniu portretów, gdy chcesz uzyskać ostry pierwszy plan (np. twarz modela) a rozmyć tło (mała głębia ostrości) ustaw otwór przesłony tak by była maksymalnie otwarta (np. f/2,8 lub f/4).

2. Tryb priorytetu migawki, czyli Ty ustawiasz czas otwarcia migawki, a aparat dobiera najodpowiedniejszy otwór przesłony.
NIKON, OLIPMUS, SONY, FUJIFILM => S
CANON, PENTAX => Tv

Ten Tryb jest najczęściej wykorzystywany w fotografii reportażowej i sportowej. Pamiętaj, że jeśli ustawisz długi czas otwarcia migawki to obiekty szybko poruszające się będą na zdjęciu rozmyte, natomiast przy krótkim czasie otwarcia migawki ruch ten zostanie zamrożony.

3. Tryb ręczny (manualny), czyli Ty decydujesz o wszystkim.
NIKON, CANON, PENTAX, OLIPMUS, SONY, FUJIFILM => M

W tym trybie samodzielnie decydujesz o czasie otwarcia migawki jak i o wielkości otworu przesłony. Praca w tym trybie zajmuje więcej czasu jednak zaletą tego trybu jest pełna kontrola nad ekspozycją. Tryb ręczny jest trybem dającym największe możliwości ale również stawiającym przed fotografem największe wymagania.

Kilka słów o PRZESŁONIE Przesłona to właśnie ta część obiektywu, która reguluje ilość wpadającego światła przez obiektyw. Stopień jej otwarcia określa się mianem liczby lub wartości przesłony i oznaczana jest symbolem f/. Pamiętaj, że im większa liczba za symbolem f/… tym mniejsza jest wielkość otworu przesłony, a co za tym idzie mniejsza jest ilość światła wpadającego przez obiektyw. I tak, przy przesłonie f/16 wpuszczamy małą ilość światła do obiektywu zaś f/2.0 wpuszcza tego światła już bardzo dużo. Zauważ, że kolejne wartości przesłony ustawione są w szeregu: f/1.0, f/1.4, f/2.0, f/2.8, f/4.0, f/5.6, f/8.0, f/11.0, f/16.0, f/22.0, f/32.0… oznacza to, że kolejna wartość z tego szeregu wpuszcza dwukrotnie większą bądź mniejszą ilość światła jaka przedostaje się przez obiektyw. I tak np. przymykając przesłonę z wartości f/2.0 do wartości f/2.8 spowodujemy, że ilość światła docierająca do matrycy zmaleje dwukrotnie. I odwrotnie otwierając ją z f/5.6 na f/1.4 zwiększymy tą ilość aż szesnastokrotnie.
Gdy usłyszysz stwierdzenie „obiektyw jasny” bądź „obiektyw ciemny” będziesz już wiedział/a, że obiektywy jasne to te, które możesz regulować do otworu rzędu f/1.4 (dają one dużo światła) zaś ciemne to te, które ograniczają światło pozwalając na otworzenie przesłony np. tylko do f/5.6 (dają one mało światła).
Pamiętać również należy o tym, że przesłona i jej wartość nie wpływają jedynie na ilość wpuszczonego światła. Wpływają one również na tzw. „głębię ostrości” a oznacza ona w wielkim skrócie zakres odległości od obiektów, które wydają się na zdjęciu ostre. Ale o tym innym razem :)


Na poniższych zdjęciach zwróć uwagę na miejsce w którym jest ustawiona ostrość a wielkość otworu przesłony w obiektywie.

f/2.8

 f/5.6

 f/16

PODSTAWY FOTOGRAFII

1. Zasada trójpodziału

Robiąc zdjęcia wyobraź sobie (o ile nie masz takiej funkcji w swoim aparacie), że kadr jest podzielony dwiema liniami pionowymi i dwiema poziomymi co 1/3 kadru. Przecięcie się tych linii tworzy tzw. mocne punkty. Główny temat zdjęcia powinien być umieszczony właśnie na styku tych linii. Ważne jest by korzystać z jednego punku na raz, np. robiąc zdjęcie modelowi umieszczamy jego twarz w jednym z tych punktów co da nam pewność, że oglądający to zdjęcie od razy skupi się na twarzy modela.

2. Linia horyzontu
Zasada trójpodziału przydatna jest szczególnie w fotografii krajobrazów. Kadrując zdjęcie staraj się umieszczać linię horyzontu na jednej z dwóch poziomych linii. Robiąc zdjęcie zachodu słońca kadruj horyzont na dolnej linii zaś wschodu słońca na górnej co da Ci możliwość ukazania odbicia słońca w wodzie gdy na niebie nic się nie dzieje.

3. Wieloplanowość kompozycji
Każde zdjęcie jest dwuwymiarowe, ale można nadać mu złudzenie trójwymiarowości. Umieść temat zdjęcia tak, aby przed nim i za nim coś się znajdowało. Skorzystaj z głębi ostrości by zamazać przedni i tylny plan a uwagę widza przykuć na środkowym planie zdjęcia. Tak można fotografować krajobrazy górskie, dachy budynków w mieście, itp. Inną możliwością wprowadzenia wieloplanowości kompozycji jest wprowadzenie tzw. linii prowadzącej. Może nią być droga, szyna tramwajowa lub brzeg morza, ważne by wzrok podążający za taką linią prowadził nas do jakiegoś celu.

4. Jasne elementy przyciągają wzrok
Wzrok widza odruchowo wędruje do najjaśniejszego punktu na zdjęciu. Dlatego np. fotografując wschód słońca tarcza słoneczna powinna być w jednym z mocnych punktów. Jeżeli tak nie będzie to wzrok widza i tak podąży ku tarczy słońca (najjaśniejszy punkt) a dopiero później do miejsca na którym nam zależy.

5. Spoglądamy w oczy
Oglądając zdjęcia portretowe nasz wzrok odruchowo kieruje się ku oczom modela. Robiąc takie zdjęcia staraj się ustawiać ostrość na oko lub na obszar między oczami pamiętając jednak żeby ustawienie oczu lub oka modela znajdowało się w jednym z mocnych punktów.